Wéris, het land der megalieten

De grootste concentratie dolmens en menhirs van ons land die we in een leuke wandeling aan elkaar knopen. Verken deze rustige streek gelegen op de grens van de Famenne met de Ardennen nabij Durbuy, in een afwisselende wandeling van 18km.

 Een wandeling voor 2/3 door een landelijk landschap en voor 1/3 door een bosrijke omgeving. Het hoofdoel van deze wandeling zijn de talloze menhirs, dolmens en gedenkstenen van puddingsteen, met als kers op de taart - Wéris - één van de mooiste dorpen van Wallonië. 

Voor onze eerste trip van een weekendje nabij Durbuy trekken we naar één van zijn deelgemeenten. Wéris, een bosrijke gemeente die bij de 25 mooiste dorpen van Wallonië behoort. Niet alleen een mooi dorp, maar bekend om de vele megalieten die er rond Wéris verspreid liggen. De megalieten of 'grote stenen' (uit het Grieks) die je hier kan vinden zijn menhirs en dolmen, maar ook enkele legendestenen. 

Menhir of Dolmen - wat is het verschil? 

Wel, na wat opzoekingswerk blijken ze er nog niet helemaal aan uit te zijn:
- Een dolmen of hunebed - wat 'stenen tafel' (uit het Bretons) betekent, zouden vooral begraafplaatsen zijn of een rituele /astronomische functie hebben. 

- De menhir of 'hoge steen' (uit het Bretons) kennen we van Asterix en vooral van Obelix, die geregeld een menhir op zijn rug draagt. Het is echter geen historische rugzak, maar een heilige plaats waar waarschijnlijk religie werd beoefend door onze prehistorische voorouders uit de late steentijd.

Met deze kennis in het achterhoofd starten we vanop de parking 'Dolmen van Wéris' waar we onmiddellijk de eerste dolmen mogen aanschouwen. Deze noordelijke dolmen of Wéris I is van het type 'allée couverte' of overdekte steeg, die waarschijnlijk van de Seine-Oise-Marne- of SOM-cultuur afkomstig was. Een volk dat in een groot deel van België verbleef rond 3100 & 2100 v.Chr., grenzend aan het trechterbekercultuurgebied.

Deze laat-neolithische graftombe van 5000 jaar oud is de bekendste van de twee en werd in 1882 voor 1200 Belgische Frank gekocht door vadertje staat. Na opgravingen in 1885-86 werden hier ook voorwerpen van de trechterbekercultuur & Romeinse munten gevonden, vlak aan een Romeinse weg die je sinds 1991 kan bewonderen na deze heirbaan opnieuw bloot te hebben gelegd. Een dolmen van 11 op 5 meter en 2 meter hoog met de zwaarste deksteen tot 30 ton! Waarschijnlijk het werk van Obelix, als je het mij vraagt... 

Na deze 'pre'-historische plek te hebben bewonderd, beginnen we aan de wandeling waar we zoveel mogelijk menhirs, dolmens en legendestenen met de leukste paden proberen te verbinden. Starten doen we via Rue du Menhir, waar we na 100m een onverhard pad nemen richting N841 - Route D'Erezée. Net voor we op de N841 komen, trachten we richting de 'net ontdekte dolmen van Wéris' te trekken en nemen het gemaaide grasland wat verder naar 'Menhir Danthine'. Pal naast deze N841 kan je hier deze vier meter hoge menhir zien staan, die deel uitmaakte - samen met twee vernielde menhirs - tot "Champ de la Longue Pierre". Deze menhir werd vernoemd naar Hélène Danthine - hoogleraar Univ. Luik - die deze menhir 130m liet verplaatsen ter bescherming van vernieling.

We nemen wat verder op de N841 opnieuw een landweg linksaf, die ons na 500m bij de 'Dolmen & Menhirs D'Oppagne' brengt. Deze zuidelijke dolmen of Wéris II is van hetzelfde type en oorsprong als degene aan de startplaats, alleen ligt deze in een kuil omgeven door vier bomen en ben je waarschijnlijk de enige ter plaatse. Bovendien kan je ernaast de 4 staande menhirs en één liggende menhir zien staan, die gemakkelijk te verwarren zijn met de drie Menhirs van Oppagne, wat verder op ons pad. Na ongeveer 1 kilometer op een landweg en Rue Soussy, komen we bij deze Trois Menhires D'oppagne aan. Drie menhirs verscholen in akkers aan de voet van een eik met lintjes. Deze eik zou dienen als koortsboom waarbij je bij koorts of andere ziekte op deze manier het kwaal kan afbinden.

We zetten verder koers richting Pas-Bayard. Een gehucht van Wéris met de legendesteen van Pas-Bayard of het 'Ros Beiaard'. Deze steen gelegen in een voortuin zou er een afdruk van een hoef van het Ros Beiaard bevinden, toen het paard met de vier Heemskinderen zich afstoten om naar Durbuy te springen. Een sprong van ongeveer 10 kilometer kan inderdaad wel wat sporen nalaten...

Wij zitten nog maar 5 kilometer op onze tocht en nemen opnieuw een resem onverharde paden langs Pierre Saint -Nicolas in dit grote bos nabij Eveux. De volgende mooie locatie op ons pad is een oude steengroeve of L'Ancienne carrière de Wéris. Een steengroeve van puddingsteen - samenstelling kiezel en zandsteen, wat lijkt op beton - en sinds 1866 werd gebruikt voor o.a. de bodembedekking van hoogovens. Deze hittebestendige steen zie je hier alvast overal opduiken. Niet alleen bij de talloze menhirs en dolmen, maar ook in de vorm van een bezaaid bos met dit toch wel speciaal gesteente. Een steengroeve dat ondertussen is veranderd in een groene parel en we trachten te verkennen via de verschillende paadjes. Bijna 8 kilometer van ons traject en we verlaten even dit bos om af te zakken naar een bijzonder dorpje...

Wéris, een charmant Luxemburgs dorp dat bij de mooiste van Wallonië behoort. Dit historische dorp met steegjes en charmante huizen waar we een kleine lus maken tot de Église Sainte-Walburge, waar de eerst bouw uit de 11de eeuw dateert. Deze kerk bestaat net als de megalieten uit puddingsteen, maar ook deels uit zandsteen en kalksteen. Dus zeker een aanrader om even af te zakken naar dit dorp met tal van beschermd erfgoed en vooral op kaart gezet door de grootste concentratie megalieten van ons land.

We verlaten dit dorp Wéris langs dezelfde kant dan we gekomen zijn en nemen opnieuw een pad doorheen dit grote bos tussen Morville en Mormont richting Pierre Haina. Soms ook wel de 'Witte Menhir' genoemd, doordat deze jaarlijks wordt witgekalkt tijdens de equinox (de dag wanneer de zon loodrecht boven de evenaar staat).Niet alleen is deze menhir vanaf de verschillende menhirs goed zichtbaar. Deze uitstekende rots vormde een belangrijk punt voor het astronomisch/megalitisch systeem dat zich afspeelde in deze vallei. 

Na een korte afdaling komen we bij Lit du Diable of het 'Duivelsbed', gelegen aan de voet van Pierre Haina. Ook heeft deze legendesteen, zoals het hoort bij een legendesteen zijn legende... Namelijk de rustplaats van jawel - de duivel - voordat hij verdween in een schacht onder de 'Steen van Haina' of 'Steen der voorouders' (uit het Keltisch). Steen van Haina zou dan weer de dop zijn tussen aarde & het helvuur om de duivel beneden te houden. Daarom dat deze witte menhir werd wit geschilderd om de duivel te weren. Een andere mythe is dat een gebochelde pastoor werd veranderd in steen na het vloeken in ontzettend slecht weer. Je hebt het maar voor... Vandaag vloeken wij alvast minder met een stralende zon en temperaturen naar de 30°C. We verkiezen dan ook het koelere bos boven de warme graslanden en akkers richting het volgende dorp.

Een smal en slingerend pad neemt ons vanuit het Duivelsbed naar Col du Rideux (hoogte 370m), om opnieuw af te zakken naar Heyd. Net als Wéris een deelgemeente van Durbuy en ook hier kan je een menhir vinden namelijk Menhir van Heyd. Een gemeente die tot 1839 de grens vormde tussen het jonge België en het toenmalige G.-H.- Luxemburg. Na de Unie van Londen in 1839 werd besloten om Luxemburg op te splitsen. België kreeg het Franstalige westelijk deel van Luxemburg en het oostelijk deel met de stad Luxemburg, bleef als groothertogdom verbonden met Nederland. 

Na Heyd zetten we nog koers richting een laatste menhir en de bosrijke omgeving opnieuw plaats maakt voor een landelijk landschap. We dwarsen de straat El Cwéne om via een afwisseling van smalle paden, landwegen en autoluwe straten aan Menhir d'Morville te komen. Volgens mij de kleinste van zijn soort met zijn hoogte van 80cm en een breedte van 28cm loop je er zo voorbij, net als wij... We stappen nog een laatste kilometer via de verkeersvrije straat Morville - zoals alle straten genaamd zijn in Morville - om opnieuw aan de Dolmen van Wéris en onze wagen te komen.